Οι κακές συμβουλές στους άλλους και (κυρίως) στον εαυτό σου βλάπτουν!
Νίκος Κακαβούλης
Θες να έχεις τα χέρια σου ελεύθερα; Άκουσέ το σε αφήγηση από τη Νανά Τσούμα.
Είμαι τύπος που για να αποφασίσω κάτι ζητάω πάντα μια δεύτερη γνώμη (πολλές φορές και τρίτη και τέταρτη). Συχνά όμως η γνώμη που ακολουθώ αποδεικνύεται λανθασμένη. Πώς να κόψω αυτήν τη συνήθεια;
– ΑΝΩΝΥΜΟΣ
Συμβαίνει σε όλους (δηλαδή και σε σένα).
Όταν απευθύνεσαι σε άλλους για συμβουλές σχετικά με σημαντικές αποφάσεις, πρέπει να είσαι προετοιμασμένος ότι μπορεί να παραστρατήσεις. Τα παραδείγματα είναι πολλά και διάσημα. Ο πατέρας του Warren Buffett, από τους πιο πλούσιους ανθρώπους, τον αποθάρρυνε από το να ασχοληθεί με μετοχές. Ο αδελφός και η σύζυγος του Walt Disney προσπάθησαν να τον πείσουν να μην κάνει τη “Χιονάτη”, το αριστούργημα που τον εκτόξευσε. Και σε μια έρευνα στο Twitter για το ποια ήταν η χειρότερη συμβουλή που έχεις ποτέ λάβει, η απάντηση της Monica Lewinsky ήταν όλα τα λεφτά. Ο μέντοράς της, της είχε πει ότι “η πρακτική άσκηση στο Λευκό Οίκο θα είναι καταπληκτική για το βιογραφικό σου”.
Γιατί τόσες πολλές συμβουλές αποπροσανατολίζουν;
Το πρόβλημα ξεκινά με το ποιους προσεγγίζεις για συμβουλές: Συχνά αρχίζεις με τις λάθος πηγές. Για παράδειγμα, όλοι μας έχουμε βασιστεί (και στη συνέχεια κατηγορήσει αμείλικτα) σε γονείς και παππούδες για καθοδήγηση σε ζητήματα καριέρας. Ξεχνάμε ότι αυτοί μεγάλωσαν σε μια εποχή που ήταν συνηθισμένο να περνάς όλη σου την καριέρα στην ίδια εταιρία. “Σήμερα, η πραγματικότητα αλλάζει τόσο γρήγορα που οι άνθρωποι γίνονται καθημερινά, μέσα από συμβουλές, σοφότεροι για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πια», είπε ο Tim Urban του WaitButWhy στο εξαιρετικό WorkLife του Adam Grant. “Ναι, υπάρχουν φορές που πρέπει να ακούς τη γιαγιά σου, αλλά η καριέρα δεν είναι μία από αυτές».
Και εδώ είναι το κλειδί του προβλήματος. Αν και στις έρευνες δηλώνουμε ότι θέλουμε συμβουλές από έμπειρα άτομα καταλήγουμε να προσεγγίζουμε αυτούς που είναι ενθουσιώδεις και προσιτοί. Συμβαίνει παντού, ακόμα και στις καλύτερες οικογένειες. Στα νοσοκομεία, διαπιστώσαμε ότι όταν οι γιατροί και οι νοσοκόμες χρειάζονται μια δεύτερη γνώμη (φυτό; να η έρευνα), στρέφονται στους πιο προσβάσιμους συναδέλφους τους αντί για τους πιο έμπειρους ειδικούς. Στις εταιρείες τεχνολογίας, τα στοιχεία δείχνουν ότι όταν οι μηχανικοί προσπαθούν να λύσουν κρίσιμα προβλήματα, ζητούν συμβουλές από τους συναδέλφους που τους αρέσουν περισσότερο, όχι από τους ικανότερους (δεν με πιστεύεις; δες την έρευνα). Και σε μια μελέτη εκατοντάδων τραγουδιστών για το πως επέλεξαν τον singing coach τους για το επικό reality τραγουδιού “The Voice” (ναι, έχει γίνει έρευνα και για αυτό), βρέθηκε ότι η πλειοψηφία των επίδοξων νικητών προτίμησε τους coaches που τους επαινούσαν αντί για τους coaches που είχαν βοηθήσει άλλους να κερδίσουν το διαγωνισμό.
Παρόλα αυτά, οι καλές συμβουλές δεν έρχονται με εγγύηση.
Ακόμα κι αν απευθυνθείς στα κατάλληλα άτομα, δεν μπορείς να είσαι σίγουρος ότι θα ξέρουν τι είναι σωστό για σένα. Ακόμα και οι καλύτεροι σύμβουλοι συχνά πέφτουν στην παγίδα που οι κοινωνιολόγοι αποκαλούν Συνομιλητικό Ναρκισσισμό (ορισμός), εστιάζοντας τη συζήτηση στις προσωπικές τους προτιμήσεις και εμπειρίες αντί να να έρχονται στη θέση σου. Όσο περισσότερο ανησυχείς, τόσο πιο απίθανο είναι να παρατηρήσεις αυτές τις αδυναμίες. Το πολύ άγχος εμποδίζει την επεξεργασία πληροφοριών, κάνοντας δύσκολο ή και αδύνατο να διακρίνεις μεταξύ καλών και κακών συμβούλων και τις συγκρούσεις συμφερόντων με τους σχεδόν πάντα καλοπροαίρετους μέντορές σου.
Υπάρχει μια γρήγορη λύση σε αυτό το πρόβλημα. Όταν κάποιος έρχεται σε σένα για συμβουλές, μπορείς να αντισταθείς στην επιθυμία να του δώσεις μια και μόνο συμβουλή. Έτσι και αλλιώς, ο παραλήπτης σπάνια περιμένει να ακούσει τη σοφία σου. Περιμένει να μάθει περισσότερα για το πως θα προσέγγιζες ο ίδιος το θέμα. Περιμένει να ακούσει πως θα επέλεγες τα σωστά κριτήρια για να βρεθεί μια κάποια διέξοδος. Αντίθετα με τη λαϊκή σοφία, οι πιο καλοί σύμβουλοι δεν δίνουν γρήγορες λύσεις. Σε βοηθούν να δεις τα τυφλά σημεία στη σκέψη σου και να ιεραρχήσεις τις προτεραιότητές σου.
Manual.gr
Ιστορίες, σαν και αυτή, που εμπνέουν και παρακινούν, στο email σου. Σαν να είχες έρθει στη ζωή με manual.
Έχεις παρατηρήσει ότι είσαι σοφότερος όταν δίνεις συμβουλές από ότι όταν τις παίρνεις;
Δεν είσαι ο μόνος. Στην ψυχολογία, ονομάζεται το Παράδοξο του Σολομώντα (έρευνα) και συμβαίνει επειδή έχεις τη σωστή απόσταση από τα προβλήματα των άλλων από ότι από τα δικά σου. Όταν κάνεις τις δικές σου επιλογές, τείνεις να υπερβάλεις με τους τρόπους που οι επιλογές σου διαφέρουν μεταξύ τους. Και κάπου εκεί το χάνεις, καθώς δεν μπορείς να διαχειριστείς μια τόσο λεπτομερή ανάλυση. Όταν όμως δίνεις συμβουλές σε άλλους, βλέπεις τη μεγάλη εικόνα. Αντί να προσπαθείς να σταθμίσεις όλες τις ασημαντότητες, βασίζεις τις συστάσεις σου στους δύο τρεις πιο σημαντικούς παράγοντες.
Το μάθημα εδώ είναι ότι ένας από τους πιο αποτελεσματικούς τρόπους για να λαμβάνεις καλύτερες συμβουλές είναι να δίνεις (μπόλικες). Οι ψυχολόγοι το ξέρουν εδώ και καιρό. Γινόμαστε σοφότεροι όταν σκεφτόμαστε τα δικά μας προβλήματα από την οπτική τρίτων, ώστε όχι απλά να ξέρουμε τι είναι το σωστό, αλλά και να το κάνουμε.
Το να δίνεις συμβουλές δεν σε βοηθά μόνο να παίρνεις καλύτερες αποφάσεις, σε βοηθά και να τις ακολουθείς.
Σε ένα πείραμα, όταν ανατέθηκε σε μαθητές γυμνασίου να δώσουν συμβουλές σε νεότερους μαθητές για το πώς να βελτιώσουν τις επιδόσεις τους, ήταν οι δικοί τους βαθμοί που βελτιώθηκαν. Σε άλλα πειράματα, που εξέταζαν το αν λαμβάνεις καλές συμβουλές σε κινητοποιεί περισσότερο από οτιδήποτε, το αντίθετο βγήκε αληθινό. Ήταν αυτοί που έδιναν τις συμβουλές, όχι εκείνοι που τις άκουγαν, που κινητοποιήθηκαν. Αναζήτησαν δουλειές, εξοικονόμησαν χρήματα, έχασαν βάρος και έλεγξαν τους πειρασμούς τους.
Το συμπέρασμα είναι απλό, αλλά μοναχικό. Αν θες να παίρνεις καλύτερες αποφάσεις, ξεκίνα αναλογιζόμενος με το τι θα έλεγες σε κάποιον άλλο με μια παρόμοια ερώτηση. Άκουσε προσεκτικά τις συμβουλές που θα έδινες στους άλλους. Θα εκπλαγείς, αλλά συνήθως αυτή είναι και η μόνη συμβουλή που χρειάζεσαι.
Απόδοση βασισμένη στο άρθρο “We Get, and Give, Lots of Bad Advice. Here’s How to Stop.” του οργανωσιακού ψυχολόγου Adam Grant, που είναι πίσω από το podcast WorkLife, για τους The New York Times. Η μουσική είναι από το project ηλεκτρονικής μουσικής TR/ST του Καναδού Robert Alfons.