Γιατί το σώμα σου σε εγκαταλείπει στο πιο κρίσιμο σημείο και άλλα μαθήματα αυτοπεποίθησης.
Νίκος Κακαβούλης
Θες να έχεις τα χέρια σου ελεύθερα; Άκουσέ το σε αφήγηση από τη Νανά Τσούμα.
Κάθε φορά που δίνω εξετάσεις για ένα μεταπτυχιακό με κόβουν. Το παράδοξο είναι ότι στο φροντιστήριο τα πάω θαύμα. Μήπως να ξεχάσω τις σπουδές;
– ΑΝΩΝΥΜΟΣ
Το έχεις ζήσει.
Προπονείσαι για τον πρώτο σου αγώνα. Ετοιμάζεσαι να ανέβεις στη σκηνή για να μιλήσεις σε δεκάδες ξένους. Πρέπει να απαντήσεις σε ένα τεστ που θα καθορίσει την μελλοντική σου ζωή. Όποια και να είναι η σκηνή, είναι η αβεβαιότητα της προσπάθειας που φέρνει φόβο, νεύρα ακόμα και δάκρυα. Τί νομίζεις ότι είναι καλύτερο να κάνεις; Να αγνοήσεις τη δυσκολία και να πεις στον εαυτό σου ότι δεν θα πονέσει, θα τα καταφέρω. Ή να προετοιμαστείς ψυχολογικά για την προσπάθεια που ακολουθεί σαν να είναι η μεγαλύτερη δυσκολία που θα αντιμετωπίσεις.
Ευτυχώς για σένα, για μας, οι επιστήμονες έχουν μελετήσει αυτό το φαινόμενο (φυτό; διάβασε τη μελέτη) και έχουν απάντηση. Πάρε για παράδειγμα το πιο προσιτό σπορ, το τρέξιμο. Οι ερευνητές έχουν μια καλή εικόνα για το ρυθμό που θα αναπτύξεις σε μια διαδρομή. Βασίζεται στη σύγκριση της προσπάθειας που απαιτείται απέναντι σε αυτή που περίμενες ότι θα χρειαστεί. Και συνοψίζεται στο εξής απλό, μα εντελώς μη αυτονόητο, συμπέρασμα. Όταν η προσπάθεια που απαιτείται είναι δραματικά λιγότερη από ότι περίμενες, το σώμα σου επιταχύνει, όταν είναι δραματικά περισσότερη, επιβραδύνει.
Manual.gr
Ιστορίες, σαν και αυτή, που εμπνέουν και παρακινούν, στο email σου. Σαν να είχες έρθει στη ζωή με manual.
Την αποκαλώ, χαριτολογώντας, θεωρία της παράταιρης προσπάθειας.
Βασικά λέει ότι όταν η προσπάθεια για οτιδήποτε (έναν αγώνα, μια σχολική εργασία, μια σχέση) διαφέρει από τις προσδοκίες σου, ο πιλότος (ο εγκέφαλος) αντιδρά και διορθώνει την πορεία με όλα του τα όπλα (ορμόνες, επίπεδα γλυκόζης, μυϊκός τόνος κτλ) σε βιολογικό επίπεδο. Ο βαθμός αντίδρασης του εγκεφάλου είναι γενικά ανάλογος με τη διαφορά. Μικρή διαφορά, μικρή προσαρμογή. Μεγάλη διαφορά, μεγάλη προσαρμογή.
Και εδώ είναι το κλειδί της θεωρίας: υπάρχει μια λεπτή γραμμή στο επίπεδο της διαφοράς που όταν ξεπεραστεί, ο εγκέφαλος αντιδρά αναπάντεχα ανάποδα. Για παράδειγμα, αν πίστευες ότι το ποδοσφαιράκι με τους φίλους σου σήμερα το απόγευμα θα είναι παιχνιδάκι, και εξελιχθεί σε αγγούρι ο εγκέφαλος θα διαμαρτυρηθεί. Έι! Τι είναι αυτά; Αλλιώς μου τα’ χες πει. Δεν παίζω! Και το σώμα σου αντί να προσαρμοστεί στην αυξημένη προσπάθεια, θα σε εγκαταλείψει.
Μεγαλοφυές θα σκεφτείς! Άρα έχουμε την απάντηση: Αρκεί να περιμένεις πάντα το χειρότερο για να αποδίδεις καλύτερα. Κι όμως, λάθος! Όταν οι προσδοκίες ξεφύγουν τελείως προς το απίστευτα καλύτερο, τότε το μυαλό, μπαίνει στη δεν-αξίζει-τον-κόπο-να-ασχοληθώ διάθεση και πάλι εγκαταλείπει. Έτσι χάνουν οι ομάδες στα τελευταία λεπτά. Γι’αυτό εγκατέλειψες το διδακτορικό σου. Κάπως έτσι τελείωσε αναπάντεχα η σχέση σου.
Που μας φέρνει στο κυρίως πιάτο αυτής της αναλογίας.
Είμαστε εθισμένοι να αντιμετωπίζουμε την αυτοπεποίθηση σαν νταηλίκι. Ένα μετάλλιο που μας πείθει συνεχώς ότι μπορούμε να αντιμετωπίσουμε όποια δυσκολία και να φέρει η ζωή στο δρόμο μας. Δεν είναι όμως έτσι. Η πραγματική αυτοπεποίθηση είναι η δυνατότητα να αγκαλιάζεις την πραγματικότητα για αυτό που ακριβώς είναι. Είναι η δεξιότητα του να μπορείς να μειώνεις την απόκλιση μεταξύ του τι νομίζεις ότι θα συμβεί (ή πρέπει να συμβεί ή σου αξίζει να συμβεί) και του τι συμβαίνει στα αλήθεια, ώστε μυαλό και σώμα να μπορούν να προετοιμαστούν αποτελεσματικά για μια αναλογική, όχι ασύμμετρη, απάντηση. Το εξαιρετικό The School of Life έχει υιοθετήσει αυτόν τον ορισμό. Μας λέει ότι “η δυνατότητα να πιστεύουμε στον εαυτό μας είναι σε τεράστιο βαθμό η αντανάκλαση της δυνατότητας να αντιλαμβανόμαστε τις πραγματικές διαστάσεις των δυσκολιών που θα αντιμετωπίσουμε.”
Αυτό είναι αλήθεια κάθε φορά που αξιολογούμε το πως αντιδρούμε σε μια απειλή.
Είναι εύκολο να λες ηρέμησε και να σνομπάρεις τους πανικοβλημένους, αλλά τι και αν οι άλλοι έχουν αντιληφθεί τη σοβαρότητα της κατάστασης καλύτερα από ότι εσύ; Κάθε φορά που λες σε κάποιον να χαλαρώσει στέλνεις το αντιφατικό μήνυμα ότι είτε αντιδρά υπερβολικά είτε ότι τους κρύβεις κάτι. Για αυτό το αποτέλεσμα είναι συνήθως το αντίθετο από ότι ελπίζεις.
Υπάρχει μια λεπτή διαφορά μεταξύ πανικού και αυτοπεποίθησης και δεν είναι αυτή που νόμιζες τόσο καιρό. Αυτοπεποίθηση σημαίνει, πρώτα απ’ όλα, να αποδέχεσαι την πραγματικότητα, όσο σκληρή και αν είναι, για αυτό ακριβώς που είναι. Δεν είναι εύκολο. Το λέει όμως και η θεωρία.
Βασισμένο σε άρθρα του Steve Magness για το email του Peak Performance (αξίζει τον κόπο να γραφτείς). Η μουσική είναι από το project Barbelle, του Σουηδού Claes Björklund, μέλος των iamamiwhoami.