Τι να κάνεις όταν οι γονείς σου βάζουν τρικλοποδιές.
Νίκος Κακαβούλης
Θες να έχεις τα χέρια σου ελεύθερα; Άκουσέ το σε αφήγηση από τη Νανά Τσούμα.
Ό πατέρας μου είναι δικηγόρος και θέλει σώνει και καλά να πάρω το επάγγελμα (και μαζί και το γραφείο του). Η καρδιά μου όμως είναι στις γραφικές τέχνες. Θα με αποκληρώσει;
– ΑΝΩΝΥΜΟΣ
Για το μεγαλύτερο μέρος της ανθρώπινης ιστορίας, τα πράγματα ήταν απλά.
Η οικογένεια σου αποφάσιζε για το τι θα κάνεις. Βασικά είχες δύο επιλογές. Μπορούσες να ακολουθήσεις καρμπόν το επάγγελμα των γονιών σου ή να δεχτείς αδιαμαρτύρητα τις καθόλου διακριτικές προτάσεις τους για το τι σου ταιριάζει.
Μόνο τα τελευταία 200 χρόνια άρχισες να διαλέγεις το επάγγελμά σου ο ίδιος και τώρα δα πήρες πρέφα την πολυπλοκότητα που το περιβάλλει.
Επιφανειακά οι περισσότερες οικογένειες θα σου πουν ότι δεν έχουν κανένα ενδιαφέρον για το επάγγελμα των παιδιών τους. Η στάνταρ ατάκα είναι: “Ό,τι και να κάνεις θέλουν να είσαι ευτυχισμένος”.
Η πραγματικότητα το ξέρεις είναι λίγο διαφορετική.
Όπως όλοι μας, είσαι έρμαιο αυτού που λέγεται τα “οικογενειακά σενάρια”. Πρόκειται για τα πλάνα ή τις επιθυμίες των γονιών σου που σε καθοδηγούν, συνήθως διακριτικά αλλά σχεδόν πάντοτε βίαια, προς συγκεκριμένα επαγγέλματα και μακριά από άλλα. Δεν έχεις μεγαλώσει πραγματικά (που ούτως ή αλλιώς δεν συμβαίνει πριν τα πενήντα σου) αν δεν έχεις βρει τρόπο να τα αποφεύγεις.
Στο πιο βασικό επίπεδο, τα “οικογενειακά σενάρια” είναι το αποτέλεσμα του τρόπου με τον οποίο η οικογένεια σου αντιλαμβάνεται την αγορά. Κάθε οικογένεια έχει ένα εύρος από επαγγέλματα που ξέρει, γιατί κάποιο μέλος της τα άσκησε κάποτε και έτσι επέτρεψε στους υπόλοιπους να τα φανταστούν στη πράξη.
Συναισθηματικές πρώτες βοήθειες.
Ιστορίες που εμπνέουν και παρακινούν για όταν είσαι μπροστά σε (ηθικά) διλήμματα. Κάθε εβδομάδα στο email σου. Σαν να είχες έρθει στη ζωή με manual.
Παρά ταύτα, το πρόβλημα είναι βαθύτερο.
Δεν είναι μόνο το ότι η οικογένεια σου δεν ξέρει τι της γίνεται για τις περισσότερες δουλειές και προσπαθεί να σε αποκόψει από αυτές λόγω της άγνοιάς της. Μπορεί να είναι στα αλήθεια εχθρική ή τουλάχιστον δραματικά επιφυλακτική απέναντι σε συγκεκριμένα επαγγέλματα.
Δεν γίνεται αλλιώς, είσαι (είμαστε) επιρρεπής. Αυτά τα χιλιάδες μικρά υποσυνείδητα μηνύματα που σου περνάνε από την παιδική ηλικία έχουν τελικά το κόστος τους. Αρχίζεις να πιστεύεις ότι κάποιες καριέρες είναι κατώτερες από κάποιες άλλες, πριν ακόμα τις εξετάσεις σοβαρά ή απλά φαντασιωθείς ότι τις κάνεις. Δεν σου ταιριάζουν. Είναι επικίνδυνες για σένα.
Και παρά τους όρκους των γονιών σου στην πίστη τους προς την ισότητα των φύλων, οι οικογένειες είναι ιδιαίτερα ταλαντούχες στο να σου θυμίζουν ποιές δουλειές ένας “αληθινός” άντρας ή μια “αληθινή” γυναίκα μπορεί να κάνει με αξιοπρέπεια.
Υπάρχουν και χειρότερα.
Οι γονείς σου μπορεί να σου λένε ότι θέλουν να πετύχεις – πρώτα ο Θεός -, αλλά στην πραγματικότητα να απειλούνται από αυτό το ενδεχόμενο. Μια επιλογή σου μπορεί τους θυμίσει τις ματαιωμένες προσδοκίες τους. Η επιτυχία σου μπορεί να τους κάνει να αισθανθούν αποτυχημένοι. Δεν είναι σπάνιο να σαμποτάρεις ο ίδιος τις πιθανότητες σου να πετύχεις ώστε να μην πληγώσεις κάποιον που αγαπάς.
Είναι η ώρα να το παραδεχτείς.
Η οικογένεια σου σε ελέγχει. Όχι με φωνές αλλά με κάτι πολύ βαθύτερο που είναι σχεδόν αδύνατο να αποτινάξεις. Από την ανάγκη να είσαι για πάντα το “καλό παιδί” και να ευχαριστείς αυτούς που σε έφεραν στον κόσμο με την απλόχερη αγάπη σου.
Η αγάπη μπορεί να σε ελέγξει το ίδιο αποτελεσματικά με το νόμο και τη βία. Είσαι επιρρεπής στην προσπάθεια του να είσαι το “καλό παιδί” όχι μόνο γιατί αγαπάς, αλλά γιατί φοβάσαι ότι θα σταματήσουν να σε αγαπάνε.
Εδώ όμως είναι τα καλά νέα για τα “καλά παιδιά”.
Οι γονείς σχεδόν ποτέ δεν αποκηρύσσουν τους γόνους τους, όσο και αν τα βιώματα τις παιδικής σου ηλικία σε έχουν κατατρομάξει για το αντίθετο. Όλες οι οικογένειες είναι εξαιρετικά ευρηματικές στο να απειλούν συνεχώς ότι θα διαλυθούν αν συμβεί κάτι και στη συνέχεια στο να συγχωρούν τα μέλη τους, να προσαρμόζονται ακόμα και στις πιο άγριες δοκιμασίες και να γυρίζουν σελίδα.
Δεν θέλει πολύ προσπάθεια. Δεν χρειάζεται να γνωρίζεις κάθε οικογένεια, για να μπορείς να φανταστείς με ποιόν τρόπο συγχωρεί τα μέλη της ακόμα και όταν αυτά δεν ακολουθούν τα μονοπάτια που με τόσο πάθος επιθυμούσε.
Οφείλεις στους γονείς σου το σεβασμό και την καλοσύνη σου. Δεν τους οφείλεις τη ζωή σου. Όταν τα πράγματα είναι σοβαρά και η πίεση απίστευτη πρέπει να τολμήσεις να αφήσεις το “οικογενειακό σενάριο” στην άκρη.
Απόδοση βασισμένη στο How Parents Get in the Way of Children του The Book of Life. Η μουσική είναι από το soundtrack του American Horror Story σε εκτέλεση της Jessica Lange.